Cuma günü Alış-Veriş yapmamız nasıl haram olur?
BildirSoru
Lütfen bu sorunun neden bildirilmesi gerektiğini düşündüğünüzü kısaca açıklayın.
Selamün aleyküm hocam; cuma günü Alış-Veriş yapmamız nasıl haram olur açıklar mısınız?
Şimdi üye Ol
Aşağıdaki butona tıklayarak sitemize ücretsiz üye olabilirsiniz, aklınıza takılan soruları sorabilir ve sohbet edebilirsiniz.
Cevap ( 1 )
Lütfen bu cevabın neden bildirilmesi gerektiğini düşündüğünüzü kısaca açıklayın.
Aleyküm selam kardeşim;
Cuma namazını kılmakla yükümlü olan kimselerin, hatibin minbere çıktığı esnada okunan ezan ile çağrı yapıldığında aliş-verişi bırakıp Cumaya koşmaları gerekir. Çünkü bu esnada alış-veriş artık haram olur. Bu hususta Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
“Ey imân edenler! Cuma günü namaz için çağrı yapıldığında durmaksızın Allah’ı zikretmeye koşun ve alış-verişi bırakın.”
Kaynak: Cuma: 62/9.
Yüce Allah bu âyette, çağrı esnasında Cuma namazına koşmamızı emretmiştir. Asr-ı Saadette hutbe öncesi ezandan başka bir çağrı yoktu. Peygamber (s.a.s.) Efendimiz, hutbe için minbere çıktıklarında müezzin, karşısında durup ezan okurdu. Bu haberi Buhârî, Ebû Dâvûd, Nesâî ve Tirmîzî rivayet etmiştir. Hz. Osman (r.a.), halkın çoğalması, cemaatin fazlalaşması dolayısıyla, o zamanlar hutbe ezanından önce bir ezan daha okunmasını emretti. Bu ezanla ilgili olarak Saib İbn Yezid’in şöyle dediği rivayet edilmektedir:
“Peygamber (s.a.s.), Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer devirlerinde Cuma çağrısı, hatibin minbere oturması esnasında yapılırdı. Hz. Osman devrinde insanlar çoğalınca, minare üzerinde ayrıca bir ezan daha okunmaya başlandı. (Bir rivayette “ayrıca üçüncü bir ezan daha okunmaya başlandı”).
Kaynak: Buhârî, Cum’a, 21.
İkâmet de bir ezan sayıldığından, hatibin karşısında okunan ezanla birlikte minarede okunan ezan üçüncü ezan olmaktadır. Bu ezanın da meşru hüviyete sâhip bir ezan olduğu şüphesizdir. Zîrâ bundan maksat, namaz vaktinin geldiğini haber vermektir. Müslümanların Hz. Osman (r.a.) devrinde çoğalmaları nedeniyle onlara böyle bir çağrı yapmak zorunlu hâle geldi. Efendimiz Osman (r.a.), dinin kurallarını bilen ve onları Rasûlullah (s.a.s.) tan nakleden müctehid sahabelerin önde gelenlerindendir.
Hatibin huzurunda okunan ezanın duyulmasıyla mükellefin Cuma namazına koşmasının vâcip olduğu ve âyet-i kerîmeden de bu mânânın anlaşıldığı hususunda üç mezhep imamı görüş birliği etmişlerdir. Hanefîler buna muhalefet ederek demişlerdir ki: Güneşin zevalinden hemen sonra okunan ezanın duyulması esnasında mükellefin Cumaya koşması vâciptir. Zamanımızda, Cuma günleri namaz için minareden okunan ezanla birlikte Cumaya koşmak vâcip olmaktadır. Zîrâ bu ezan meşru bir çağrıdır. Âyet-i kerîme genel bir mânâ ifade etmekte ve husûsen hatip huzurunda okunan ezanı kasdetmemektedir. Nitekim diğer üç mezhep imamı da bu görüştedirler. Cuma ezanı okunurken her ne kadar sahîh olsa bile, alış-verişin haram olduğu hususunda Hanefîlerle Şâfiîler görüş birliği etmişlerdir. Yalnız Şâfiîler, Cuma ezânıyla, hatibin huzurunda okunan ezanı kasdetmişlerdir. Hanefîler ise alışverişin, Cuma için minarede ezan okunmasından itibaren namazın tamamlanmasına kadar haram olduğunu söylemişlerdir…
Bu anlatılanlar, Cuma namazını kılmakla yükümlü olanları ilgilendirmektedir. Cuma namazıyla yükümlü olmayanların ezan okunduğunda namaza koşmaları vâcip değildir. Dolayısıyla bu gibi kimselerin alış-veriş yapmaları da haram olmaz. Alış-verişi yapanlardan biri Cuma namazıyla yükümlü olur, diğeri olmazsa; ahş-veriş her ikisi için de haram olur. Zîrâ bu durumda yükümlü olmayan kişi, yükümlü olan kişinin günah işlemesine yardımcı olmuştur. Önceki ihtilâftan ötürü, mezkûr ezandan önce alış-verişin haram olmadığı ve bu esnada namaza koşmanın da vâcip olmadığı anlaşılmış bulunmaktadır. Ama evi mescide uzak olan bir kişinin, Cumanın farzına yetişecek şekilde acele edip namaza koşması vâciptir.
Kaynak: Abdurrahman Ceziri, Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı- 2, Çağrı Yayınları, 7. Baskı, İstanbul, 1993: 532-534.
Selâm ve sevgilerimizle!