Hutbe okunurken konuşmak caiz mi?
BildirSoru
Lütfen bu sorunun neden bildirilmesi gerektiğini düşündüğünüzü kısaca açıklayın.
Hutbe okunurken konuşmak caiz mi veya hutbe okunurken zikir çekmek caiz mi? Şafii ve Hanefi mezhebine göre açıklar mısınız?
Cevap ( 1 )
Lütfen bu cevabın neden bildirilmesi gerektiğini düşündüğünüzü kısaca açıklayın.
Mezheblerin ileri sürmüş oldukları tafsilâtlı görüşlere göre hutbe irâd edilirken konuşmak caiz değildir.
Hanefiler göre; Konuşan kişi hatibe yakın da olsa, uzak da olsa ve yapılan konuşma dünya ile ilgili de olsa zikir de olsa, zulmeti zikretmek veya başka sebepten ötürü hatibin ağzından hutbeyi geçersiz kılacak bir söz çıksa da, hutbe esnasında konuşmak tahrîmen mekruhtur. Peygamber Efendimizin ismi duyulduğunda sessizce salât ü selâm getirilmelidir. Uygunsuz bir durum görüldüğünde el veya başla işaret etmenin bir sakıncası olmaz. Hutbe esnasında konuşmak gibi namaz kılmak da tahrîmen mekruhtur. Mezhebler bu hususta ittifak etmişlerdir. Hatibin kendine mahsûs halvet yerinden çıkması esnasında cemaatin konuşmaları veya namaz kılmaları yine aynı hükme tâbidir. Bu, Ebû Hanîfe’nin görüşüdür. İmameyn’e göre bu esnada konuşmakta olanlar, konuşmalarını kesmezler. Ama namaz kılmakta olanlar, namazlarını keserler. Verilen selâmı dil ve kalble almak da mekruh konuşmalardandır. Hatibin, hutbeyi tamamlamadan önce veya hutbeden sonra cemaate selâm vermesi gerekli değildir. Çünkü selâm vererek hutbeye başlamaya şer’an izin verilmiş değildir. Hatta, selâm veren hatib günahkâr olur. Selâmına mukabelede bulunmak da vâcib değildir. Aksırana hayır duada bulunmak da aynı hükme tâbidir. İmamın cemaate selâm vermesi mekruhtur. Akrepten veya yılandan sakındırmak, âmânın tehlikeli bir duruma düşmemesi gibi zararları bertaraf etmek için çağırmak, mekruh konuşmalardan sayılmaz.
Şafiiler göre ise, hatibe, işitmese bile, kulak verdiği takdirde işitebilecek kadar yakın olan kişinin, hatibin hutbe rükünlerini edâ etmesi esnasında konuşması tenzîhen mekruhtur. Bazıları bunun haram olduğunu bile söylemişlerdir. Hatibin hutbe rükünlerine ekleme yapması esnasında konuşmak mekruh değildir. Nitekim hutbeden önce konuşmak da mekruh değildir. Bu arada hatib, kendi halvet yerinden çıkmış olsa bile, konuşmak mekruh değildir. İki hutbe arasında, hutbe tamamlandıktan ve fakat namaz kılınmadan önce konuşmak mekruh değildir. Hatibten, kulak verse bile onu işitemeyecek kadar uzaktaki bir kimsenin hutbe esnasında konuşması mekruh değildir. Ama bu arada zikirle meşgul olması sünnettir. Hutbe esnasında mekruh konuşmalardan, dört çeşit konuşma istisna edilmiştir:
1. Hutbe esnasında aksırana hayır duada bulunmak mendubtur.
2. Adı anıldığında Rasûlullah (s.a.s.)’a salât getirirken, aşırı olmamak kaydıyla, sesi yükseltmek mendubtur.
3. Hutbe dinleyen kişinin selâm vermesi her ne kadar mekruhsa da verilen selâma mukabelede bulunması vâcibtir.
4. Âmâyı tehlikemden kurtarmak, akrepten sakındırmak ve benzeri eziyetleri defetmek kasafyla konuşmak vâcibtir.
Hutbe okunduğu sırada namaz kılmanın hükmüne gelince, namazı hafif yani seri bir şekilde kılması gerekir.
Kaynak: Abdurrahman Ceziri, Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı- 2, Çağrı Yayınları, 7. Baskı, İstanbul, 1993: 563-565.
Selâm ve sevgilerimizle!